تغذيه در دوران کنکور (1)
مسلماً هر پدر و مادري آرزو دارد که فرزندش از سلامتي کامل برخوردار بوده و در تحصيل علم موفقيت هاي روز افزوني داشته باشد. يکي از عواملي مهم در حفظ سلامتي و موفقيت تحصيلي دانش آموزان ، تغذيه مناسب است.
کيفيت تغذيه نوجوانان به خصوص در دوران امتحانات يا کنکور ، تاثير به سزايي در موفقيت يا عدم موفقيت آنها در امتحانات دارد.
براي بررسي تاثير تغذيه در موفقيت تحصيلي اين گروه سني ، بهتر است ابتدا به تغييراتي که در دوران امتحان يا کنکور در زندگي آنان رخ مي دهد بپردازيم.
در دوران امتحانات معمولاً نوجوانان به علت ترس از عدم موفقيت در امتحان ، دچاراسترس مي شوند . يکي از اثرات مهم استرس اين است که موجب اتلاف مواد مغذي از بدن شده و نياز بدن را به مواد مغذي افزايش مي دهد؛ بنابراين غذاي عادي و معمولي که انسان مصرف مي کند ، در مواقعي که فرد دچار اضطراب و استرس است، نمي تواند پاسخگوي نيازهاي تغذيه اي انسان باشد و چنانچه اين حالت ادامه يابد، مي تواند منجر به سوء تغذيه شود.
در دوراني که نوجوانان خود را براي امتحان آماده مي کنند و تمام تلاششان صرف درس خواندن و آمادگي براي امتحان مي شود، معمولاً نسبت به تغذيه خود توجه زيادي نمي کنند؛ در نتيجه نظم غذايي آنها به هم مي خورد. معمولاً در اين دوران سه وعده غذاي اصلي يعني صبحانه ، ناهار و شام در ساعات معين و مناسبي مصرف نمي شوند و يا ممکن است بعضي از وعده هاي اصلي غذايي حذف شوند. از آنجا که صرف سه وعده ي اصلي غذايي ضروري است، حذف هر يک از وعده ها مي تواند به سلامت انسان لطمه بزند. حتي چنانچه سه وعده ي اصلي غذايي مصرف شود، ولي در ساعات معين و منظم نباشد باز هم مي تواند اختلالاتي در سلامتي انسان ايجاد کند.
در هر حال هر نوع بي نظمي در صرف غذا مي تواند موجب ناراحتي گوارشي شود. همچنين ممکن است موجب سوء تغذيه گردد.
افراط در مصرف انواع شيريني و موادي که در تهيه ي آنها از قند و شکر استفاده مي شود، مي تواند موجب افزايش وزن و چاقي شود. همچنين باعث پيدايش عادت به مصرف مواد شيرين مي شود که اين عادت حتي اگر در دوران کودکي منجر به چاقي نشود، با افزايش سن موجب چاقي و عوارض ناگوار ناشي از آن مي گردد. در ضمن مصرف زياد مواد شيرين به سلامت دندان ها لطمه مي زند و موجب پوسيدگي و خرابي دندانها مي شود. در زمان امتحانات و کنکور ، به علت فعاليت فکري زياد ممکن است تمايل فرد به مصرف مواد شيرين افزايش يابد؛ چرا که انرژي لازم براي فعاليت سلول هاي عصبي صرفاً از گلوکز است و گلوکز در اثر متابوليسم کربوهيدرات ها ( مواد قندي و نشاسته اي ) حاصل مي شود؛ لذا ممکن است در اثر فعاليت فکري زياد، نياز به کربوهيدرات ها افزايش يابد.
اگر شيريني ها نزديک وعده هاي اصلي غذايي مصرف شوند، موجب افزايش قند خون و ايجاد سيري مي شود (چون قند آن ها به سرعت جذب خون مي شود ) و شخص اشتهايي براي صرف غذاي اصلي نخواهد داشت. چون شيريني ها ارزش تغذيه اي بالايي ندارند و حاوي مقدار کافي مواد مغذي نيستند، لذا نمي توانند نيازهاي تغذيه اي انسان را تامين کنند و چنانچه جانشين غذاي اصلي گردند، موجب بروز سوء تغذيه به خصوص در کودکان و نوجوانان خواهند شد.
براي کساني که اضافه وزن دارند و يا آمادگي ابتلا به چاقي را دارند، کمبود تحرک موجب افزايش وزن و چاقي مي شود. در دوران امتحان به علت مشغله ي فراوان و صرف وقت زياد براي درس خواندن، معمولاً فرصتي براي ورزش ، پياده روي و ساير فعاليت هاي بدني باقي نمي ماند. کمبود تحرک و کاهش فعاليت بدني مي تواند عوارض و اختلالات زيادي در شخص ايجاد کند.
در افراد کم اشتها و لاغر، کمبود تحرک باعث کاهش اشتها و تشديد لاغري مي شود. در ضمن کمبود فعاليت هاي بدني در همه ي افراد در دراز مدت ، موجب تجمع چربي در برخي قسمت هاي بدن مانند شكم، باسن ، ران ها و به طور کلي چاقي موضعي مي شود. کمبود تحرک اگر با كم خوابي و خستگي توام شود، قدرت يادگيري را کاهش داده و باعث کم شدن قدرت حافظه مي گردد که اين امر مي تواند منجر به عدم موفقيت در امتحانات شود. و نوجوانان در اکثر موارد به ويژه هنگام امتحانات و کنکور، تمايلي به مصرف مواد حاوي فيبر غذايي ندارند، زيرا اين مواد نياز به جويدن زياد دارند؛ مثل سبزي ها، سالاد و ميوه هاي تازه که نياز به پوست کندن و خرد کردن دارند .
در دوران امتحانات چون افراد وقت زيادي را صرف خواندن درس مي کنند ، با عجله و در مدت کوتاهي غذا مي خورند، بنابراين موادي را ترجيح مي دهند که به آساني خورده شوند و نياز به پوست کندن، خرد کردن و جويدن زياد نداشته باشند. به همين علت معمولاً از خوردن فيبر غذايي امتناع مي کنند که اين امر موجب بروز اختلالات مختلف از قبيل يبوست و در سنين بالاتر افزايش چربي خون ، بروز عوارض قلبي - عروقي و سكته ، سرطان ، افزايش فشارخون ، چاقي ، ديابت و بسياري عوارض ناگوار ديگر در آنان مي شود.
افراد در اين ايام به علت کمبود وقت ، با عجله غذا مي خورند و غذا را به خوبي نمي جوند. اين امر براي سلامتي آنها بسيار مضر است، زيرا غذا در دهان در اثر جويدن خُرد و با بزاق آغشته مي شود و براي هضم آماده مي گردد. حال چنانچه اين مرحله به درستي انجام نشود، اولين مرحله ي هضم دچار اختلال مي گردد و بار دستگاه گوارش سنگين مي شود که پيامد آن بروز ناراحتي هاي گوارشي است.
در ضمن در افراد چاق که اشتهاي کاذب براي غذا خوردن دارند، خوب نجويدن غذا و با عجله غذا خوردن موجب مصرف غذاي بيشتر شده و زمينه را براي چاقي بيشتر فراهم مي کند.
برخي از شاگردان به علت آنکه شب ها مطالعه مي کنند و دير به بستر مي روند ، صبح دير از خواب بر مي خيزند ، در نتيجه فرصتي براي خوردن صبحانه ندارند و بدون مصرف صبحانه به مدرسه مي روند. اين مسئله عوارض زيادي در بر دارد؛ از جمله آن که موجب افت قند خون مي شود که عوارض عصبي از قبيل سستي ، بي حالي ، خستگي ، عصبانيت ، بي حوصلگي و افسردگي را بر دارد، به خصوص کاهش حافظه و قدرت يادگيري يکي از اختلالات مهم افت قند خون يا هيپوگليسمي است؛ بنابراين افرادي که بدون خوردن صبحانه در جلسه ي امتحان يا کنکور شرکت مي کنند، شانس کمتري براي موفقيت در امتحان را دارند.
به هنگام درس خواندن و آماده شدن براي کنکور ، معمولاً شاگردان دچار اضطراب و استرس زيادي مي شوند که اين حالت در افراد لاغر موجب کاهش اشتها و عدم مصرف غذاي کافي مي شود ، در نتيجه به فرد به شدت لاغر مي شود.
در افراد چاق ، استرس باعث پرخوري عصبي شده و منجر به دريافت مقدار زيادي کالري مي گردد که موجب افزايش بيشتر وزن مي شود.
معمولاً در دوران امتحان، افراد خوردن آب را فراموش مي کنند و يا از مصرف آب خودداري مي کنند. اين امر باعث بروز يبوست ، ادم ، اختلال در سلامت پوست و اختلال در واکنش هاي بيوشيميايي داخلي بدن مي شود و سلامتي شخص را به خطر مي اندازد.
ادامه دارد ...